خلیج فارس گهواره تمدن ایران

خلیج فارس نه‌تنها یک آبراه ژئوپلیتیک بلکه بخشی از حافظه تاریخی جهان و یکی از نشانه‌های آشکار هویت ملی ایرانیان است و نام آن در گذر هزاران سال همچون رودخانه‌ای از معنویت و حقیقت جاری مانده و اکنون که برخی سعی در وارونه‌نمایی تاریخ دارند بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد به حقایق و اسناد بازگردیم؛ به آنچه بی‌پیرایه در زبان تاریخ باقی مانده است.

از اولین اشاره‌های مکتوب در الواح میخی دوران هخامنشی گرفته تا نقشه‌های جغرافی‌دانان یونان باستان و عرب‌های قرون میانه نام این پهنه همواره «پارس» یا «فارس» بوده و داریوش بزرگ در سنگ‌نبشته بیستون از آب‌هایی که نیروهای دریایی‌اش را به سوی هند و آفریقا رساندند با عنوان دریای پارس یاد می‌کند.

در آثار جغرافی‌دانان یونانی چون بطلمیوس در قرن دوم میلادی عبارت “Sinus Persicus” به معنای «خلیج پارس»به‌صراحت آمده و حتی برخی از اعراب در آثار تاریخی خود هیچ‌گاه در کاربرد عبارت «بحر فارس» تردیدی به خود راه ندادند و این‌ موارد نه روایاتی شفاهی بلکه اسنادی مکتوب و محفوظ در کتابخانه‌های بزرگ جهان‌اند که نام حقیقی خلیج فارس را تا امروز در ذهن تاریخ نگاه داشته‌اند.

در دوران مدرن نیز نام این پهنه بی‌هیچ ابهامی “Persian Gulf” ثبت شده است.

از نقشه‌های پرتغالی قرن پانزدهم که در سفرهای استعماری‌شان به جنوب ایران کشیده‌اند تا نقشه‌های دقیق آلمانی، فرانسوی و انگلیسی در قرون هجدهم و نوزدهم و نیز اسناد وزارت خارجه بریتانیا همه این‌ها بارها و بارها از “Persian Gulf” نام برده‌اند.

حتی در منشورات رسمی سازمان‌های جهانی مانند سازمان ملل متحد، یونسکو و سازمان بین‌المللی هیدروگرافی تنها نام به‌رسمیت شناخته‌شده برای این آبراه «خلیج فارس» بوده و نسخه سوم از استاندارد مرزهای دریایی سازمان هیدروگرافی (S-23) که همچنان مورد استناد حقوقی است در سال ۱۹۵۳ صراحتاً این نام را به‌کار برده و در سال ۲۰۰۶ نیز سازمان ملل متحد به همه اعضا هشدار داد که استفاده از نام‌های غیررسمی نظیر «خلیج عربی» فاقد وجاهت حقوقی است و تخطی از اصول استانداردهای بین‌المللی به‌شمار می‌رود.

با همه این موارد از اواسط قرن بیستم برخی کشورهای نوبنیاد در سواحل جنوبی این خلیج تحت تأثیر موج‌های پان‌عربیسم و با پشتیبانی رسانه‌ای و مالی قدرت‌های غربی تلاشی سیستماتیک برای جعل تاریخ آغاز کردند و آن‌ها که کمتر از یک قرن از تأسیسشان می‌گذرد کوشیدند با هزینه‌های میلیاردی در رسانه‌ها و سازمان‌های ورزشی و فرهنگی عنوان جعلی «خلیج عربی» را جا بیندازند غافل از آنکه اعتبار نام‌ها را نه تبلیغات بلکه تاریخ می‌سازد.

این تلاش‌ها نه‌ تنها با مقاومت شدید ایران بلکه با مخالفت جدی نهادهای دانشگاهی، فرهنگی و دیپلماتیک جهان روبه‌رو شد و استادان بزرگ دانشگاه‌های غربی مانند ریچارد فرای بر این نکته تأکید کرده‌اند که «تغییر نام خلیج فارس هم‌چون پاک کردن حافظه بشر از هزاران سال تاریخ است».

ایران در برابر این هجمه تنها متوسل به واکنش رسانه‌ای نشد؛ بلکه موضع‌گیری‌های قاطع سیاسی و حتی حقوقی را در دستور کار قرار داد و در سال ۲۰۱۰ مقامات جمهوری اسلامی ایران رسماً اعلام کردند که از ورود هواپیماهایی که در سیستم‌های مسیریابی‌شان از نام جعلی «خلیج عربی» استفاده کنند جلوگیری خواهند کرد و همچنین در مناسبت‌هایی چون روز ملی خلیج فارس، ده‌ها کنفرانس بین‌المللی، همایش و مستند با هدف تثبیت نام حقیقی این آبراه برگزار شد و صدای حقانیت ملت ایران بار دیگر در جهان طنین انداخت.

فراتر از اسناد و نقشه‌ها خلیج فارس با زیست بوم و فرهنگ جنوب ایران درآمیخته؛ از مردمان خون‌گرم بوشهر، هرمزگان و جزیره‌نشینان کیش و قشم تا موسیقی نواحی جنوب و پوشش‌های سنتی همه و همه نشانی از هویت ایرانی خلیج فارس دارند.

حتی نام جزایر استراتژیک این پهنه مانند ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک که هم‌اکنون نیز تحت حاکمیت کامل جمهوری اسلامی ایران‌اند در اسناد تاریخی و نقشه‌های قدیمی متعلق به ایران ثبت شده‌اند و جای شگفتی نیست اگر برخی دشمنان این روزها نه‌فقط به نام خلیج که به خاک و جزایر نیز طمع کرده‌اند؛ اما این خیال‌ها را در توفان ایستادگی ایرانیان باید مانند بادهای موقت کویری که نه ریشه دارند نه دوام برشمرد.

در روزگاری که دروغ ابزار سیاست شده پاسداری از حقیقت وظیفه‌ای اخلاقی و تاریخی است زیرا ما وارثان تمدنی هستیم که در کنار این خلیج شکوفا شده؛ از روزگار سیراف این بندر باشکوه باستانی تا امروز که خلیج فارس نقطه تلاقی منافع جهانی و مقاومت منطقه‌ای است.

امروز حضور نیروی دریایی ایران در آب‌های این خلیج نه نماد جنگ‌طلبی که پیام صلحی همراه با اقتدار است و ایران خلیج فارس را چون جان خویش پاس می‌دارد زیرا می‌داند که بدون آن بخشی از حافظه ملی‌اش ناقص می‌ماند.

خلیج فارس از آغاز پیدایش نام‌ها تا امروز همواره «فارس» بوده است؛ نه به‌خاطر ادعا بلکه به‌سبب حقیقت و آنان که می‌کوشند با دلار و توهم این نام را تغییر دهند روزی خواهند فهمید که با تاریخ نمی‌توان جنگید.

این آب، این خاک و این نام میراث ماست و ما ایستاده‌ایم تا آن را به نسل‌های پس از خود بسپاریم و خلیج فارس نه فقط یک نام بلکه پرچم هویت ماست و این پرچم هرگز بر زمین نخواهد افتاد.

یادداشت: کوثر سعیدیان _ فعال‌ رسانه‌ای